Recensie Anja van Biene - Niet mijn familie

Summary Persoonlijk, eerlijk en aangrijpend

Een tijdje geleden ontving ik een mailtje van Anja met de vraag of ik haar boek Niet mijn familie wilde lezen en er een recensie over wilde schrijven. Een autobiografisch verhaal ligt normaal

gesproken nogal buiten mijn comfortzone, omdat ik eigenlijk voornamelijk thrillers en Young Adult lees. Ik voelde me vereerd door haar vraag, dus ben ik het boek gaan lezen. Het heeft wat langer geduurd dan gewoonlijk, gewoon omdat een boek als dit veel meer van een lezer vraagt dan achterover leunen en lezen. Niet mijn familie is het autobiografische debuut van Anja van Biene waarin ze de gebeurtenissen beschrijft die haar gezin en familie uiteen getrokken hebben. Een familiedrama veroorzaakt zoveel pijn en verdriet dat met het verstrijken van de tijd alleen maar intenser dreigt te worden. Tot op het punt waarop Anja en haar Italiaanse man Fiorenzo tot de conclusie komen dat verder leven eigenlijk voor hen niet meer hoeft. Ze mogen dan hun twee dochters kwijt zijn, maar samen hebben ze ook nog Lorenzo, hun zoon. Hij is ook slachtoffer van de situatie en het is uitgesloten dat ze hem in de steek zullen laten. Anja en Fio maken een drastische keuze. Ze besluiten hun huis en leven in Italië achter te laten en voor een jaar te gaan wonen en werken in een ander land. Vanwege hun liefde voor de zee valt de keus op Engeland. Niet mijn familie volgt Anja en Fio vanaf het moment dat ze naar Engeland vertrekken tot het punt dat ze, een jaar later, weer voet zetten op Italiaanse bodem.



Anja en haar man willen dit jaar vooral gebruiken om zichzelf weer terug te vinden, te rouwen om wat ze verloren hebben en na te denken over de invulling van hun toekomst die door de gebeurtenissen drastisch is veranderd. Ze hopen door het vertrek meer afstand te kunnen nemen, zich als het ware los te koppelen van de gebeurtenissen. Zich moeten aanpassen aan een andere cultuur kan daar bij helpen. Uitvoerig onderzoekt Anja haar eigen rol en stelt zich moeilijke en pijnlijke vragen. Zijn er dingen die ze heeft gedaan in het verleden, gezegd of verzwegen die maken dat ze wellicht een deel van de schuld op zich moet nemen? Is ze te star, moet ze haar morele kompas bijstellen? Door hier diep over na te denken onderzoekt Anja niet alleen haar eigen gedrag, maar ook haar normen en waarden over een heleboel verschillende zaken. De rode lijn die door het boek heen loopt is de vraag of Anja in staat kan zijn zich met zichzelf en de door haar gemaakte keuzes te verzoenen.

Vallen en opstaan en weer vallen en opstaan. Herstel is geen lineair proces, maar een lange weg vol bochten en zijpaden. Anja maakt een proces door in Engeland dat haar niet volledig geneest, maar dat haar wel op het juiste pad daarnaartoe brengt.

“Het verleden loslaten. Het heden accepteren. Een nieuw doel stellen en vooruit.” 

Deze theorie lijkt gemakkelijk, maar in de praktijk is dit een strijd tussen het gevoel en het verstand. Door voortdurend stil te staan bij haar beweegredenen en zichzelf de vraag te stellen: Wat denk ik hiermee te bereiken? probeert zij zich uit de negatieve spiraal te trekken.

Het is lastig om een objectieve recensie te schrijven over dit boek. Niet mijn familie is zo persoonlijk, eerlijk en aangrijpend dat het iets met de lezer doet. Anja en ik zijn ongeveer even oud en ook ik heb twee dochters. Het is onmogelijk te lezen zonder niet steeds mezelf af te vragen wat ik zou doen of hoe ik me zou voelen. Anja wilde meer dan wat ook haar slachtofferrol achter zich laten, ik kan alleen maar zeggen dat dit wat mij betreft is gelukt. Na het dichtslaan van het boek voelde ik geen medelijden, wel medeleven en een oneindig diep respect.

Niet mijn familie is uiteraard geschreven vanuit het perspectief van Anja. In begin spreekt ze regelmatig over “wij”, maar naarmate haar eigen proces vordert verandert dit steeds vaker in “ik”. Hoeveel steun je ook aan elkaar kunt hebben, het blijft een feit dat je toch allebei individueel je eigen portie aan pijn en verdriet moet verwerken. Persoonlijk vind ik dat sommige passages in het boek wat korter hadden gekund en soms ook weggelaten hadden kunnen worden. Dit doordat de

bespiegelingen van Anja een heel breed gebied bestrijken en niet altijd even relevant zijn voor haar verhaal. De cover van het boek is, heb ik inmiddels begrepen, ontworpen door Lorenzo en doet niet alleen volkomen recht aan de inhoud, maar past ook goed bij de Anja zoals je haar als lezer leert kennen. Sober, iemand die in alle eerlijkheid kan beweren het zonder veel materiële bezittingen te kunnen stellen en die in staat is geluksmomenten te creëren uit alledaagse dingen. En gelukkig beschrijft Anja ook talloze van deze momentjes en dat zorgt ervoor dat Niet mijn familie niet alleen een 'zwaar' boek is geworden maar ook hoop geeft voor een nieuwe toekomst!

Anja van Biene: Niet mijn familie
Uitgever: The Amsterdam Press
371 blz.

De prachtige foto van Anja komt van haar blog, waar ze schrijft over haar schrijfsels en haar gedachtespinsels.