Recensie Vera Buck - Runa

Summary Soms is de werkelijkheid al gruwelijk genoeg

In het Parijs van 1884 voert de beroemde dokter Charcot op de neurologische afdeling van de Salpêtrière-kliniek  experimenten uit op hysterische patiënten. Maar dan wordt op een dag Runa bij de kliniek afgeleverd, een jong meisje dat niet vatbaar lijkt voor alle bekende behandelmethodes. Jori Hell, een Zwitserse student geneeskunde, ruikt een mogelijkheid om te promoveren en stelt iets voor aan dr. Charcot wat tot dat moment als ondenkbaar gold. Als eerste arts wil hij de waanzin rechtstreeks uit de hersenen van een patiënte snijden, met alle risico’s van dien.

Runa is het debuut van de Duitse auteur Vera Buck. Verschillende verhaallijnen worden met elkaar verweven, maar het werkelijke verhaal draait om de manier waarop ruim een eeuw geleden medische wetenschap werd bedreven. Soms is de werkelijkheid al gruwelijk genoeg.


De beroemde neuroloog Charcot is heer en meester over het psychiatrisch ziekenhuis la Salpêtrière in Parijs aan het einde van de 19e eeuw. Hij behandelt voornamelijk vrouwen die lijden aan hysterie en doet veel onderzoek naar verschillende behandelmethodes. Tevens is hij berucht om zijn wekelijkse demonstraties waarbij hij de diverse uitingsvormen van hysterie showt aan een geïnteresseerd publiek. Jori Heller is een jonge student uit Zwitserland die studeert in Parijs in de hoop daar een behandeling te kunnen vinden voor zijn vriendin Pauline die lijdt aan hysterie en melancholie. Het dagelijks leven van de kliniek wordt op zijn kop gezet wanneer een nieuwe, jonge patiënte wordt opgenomen: Runa. Ze praat en eet niet en heeft last van agressieve aanvallen. Wanneer Charcot haar uitkiest voor één van zijn demonstraties blijkt dat ze totaal niet ontvankelijk is voor zijn behandelmethodes. Jori ziet in haar zijn afstudeerproject en biedt aan haar te opereren. Hij krijgt daarbij de hulp van dr. Luys die zo zijn eigen redenen heeft om de “waanzin” uit Runa’s hersenen te willen snijden.

Runa bestaat uit vijf delen die doen denken aan de opzet van een wetenschappelijk onderzoek. Het is geschreven vanuit het perspectief van verschillende personen, waaronder één in de ik vorm. Rode draad in alle verhaallijnen is Runa, hoewel de betrokken personen dit lange tijd niet van elkaar weten. Vera Buck heeft deze lijnen knap met elkaar verweven, langzaam beginnen de levens van de verschillende personages elkaar te raken en gebeurtenissen in elkaar te grijpen. Uiteindelijk komen ze netjes samen, waarbij opgemerkt moet worden dat het verhaal van Runa zelf enigszins mysterieus blijft.

Ondanks vreemde zaken als de vondst van verminkte lijken en het opduiken van bizarre tekens op diverse plekken in de stad is Runa niet een thriller in de ware zin van het woord. De echte horror zit binnen de muren van het Salpêtrière, de barbaarse medische praktijken die moeten doorgaan voor patiëntenzorg. Heel overtuigend weet Vera Buck te beschrijven hoe een eeuw geleden de wetenschap werd bedreven. Over ziekten en dan vooral geestelijke aandoeningen, was nog maar heel weinig bekend en het was redelijk gewoon dat er op de patiënten werd geëxperimenteerd totdat de dood erop volgde. Ook de manier waarop artsen en verpleegkundigen (die gewoon van de straat werden gehaald) met hun patiënten omgingen is mensonterend om te lezen. De lange lijst achterin met naslagwerken die de auteur erop na geslagen heeft laat grondig onderzoek zien en dat is uitgemond in een indrukwekkend verhaal over de psychiatrie in de 19e eeuw.

Runa is prachtig geschreven en geeft een fascinerende inkijk in de manier waarop de medische wetenschap werd beoefend in de 19e eeuw. Het is een bijzonder debuut waarbij door verschillende boeiende personages de verhaallijnen aan elkaar geknoopt worden tot een mysterieus en ook ontroerend geheel.

Vera Buck - Runa (Runa)
608 blz
verschenen bij Karakter uitgevers, 2016

Deze recensie is eerder verschenen bij Vrouwenthrillers.nl